Μόνο θετική παρά τα όποια ψεγάδια της μπορεί να χαρακτηριστεί η διοργάνωση της επιστημονικής εσπερίδας με τίτλο “Σιδηρόκαστρο: φυσικός πλούτος και γεωτουριστική ανάπτυξη” το ζεστό απόγευμα του Σαββάτου 24 Αυγούστου στο ΕΠΑΛ. Η προηγούμενη δημοτική αρχή δεν ασχολήθηκε ποτέ με αυτά τα ζητήματα. Αδιαφορώντας παγερά με εντυπωσιακή συνέπεια σε όλη την προηγούμενη δεκαετία για οποιαδήποτε συνεργασία με τους Πανεπιστημιακούς, είχε εξαφανίσει από την αυτοδιοίκηση την ατζέντα της γεωτουριστικής – πολιτιστικής ανάπτυξης και το όραμα του αείμνηστου Ελευθέριου Ελευθεριάδη. Τώρα, τουλάχιστον, έστω και ευρισκόμενο σε ένα πρώιμο στάδιο, το όραμα αυτό είναι αντικείμενο που φαίνεται να απασχολεί τη νέα δημοτική αρχή.
Τι παρουσιάστηκε στην εσπερίδα που ήταν μια ιδέα που κυοφορήθηκε και προωθήθηκε από τα μέλη του Συλλόγου Σπηλαιολογίας και Περιβάλλοντος «Μαύρος Βράχος»; Οι πέντε θεματικές που τελικά παρακολουθήσαμε (με κάποιες τεχνικές δυσκολίες στην εξ’ αποστάσεως παρουσίαση και αρκετή ζέστη εφόσον το αμφιθέατρο του ΕΠΑΛ δεν είναι κλιματιζόμενο) αφορούσαν
α) τα παλαιολιθικά ευρήματα και το Μουσείο Παλαιοντολογίας Θερμοπηγής
β) το γεωθερμικό πεδίο Σιδηροκάστρου ως αντικείμενο περαιτέρω έρευνας και γεωτουρισμού
γ) τις νυχτερίδες των σπηλαίων του Σιδηροκάστρου και τη σημασία τους
δ) τα αρχαιολογικά ευρήματα της περιοχής και κυρίως όσα βρέθηκαν στη Φαιά Πέτρα την ύστερη περίοδο του χαλκού και τα σπάνια νεολιθικά ευρήματα του Προμαχώνα και τέλος
ε) τα σπήλαια της περιοχής του Κρουσοβίτη και των Ζεστών Νερών μαζί με μια πολύ ενδιαφέρουσα πρόταση για να γίνει η Σιντική κέντρο σπηλαιολογικής – γεωλογικής – γεωθερμικής εκπαίδευσης.
Από όλα αυτά το αντικείμενο που ήταν κατ’ εξοχήν αυτοδιοικητικού ενδιαφέροντος, το ζουμί, ήταν η παρουσίαση της πρότασης του διδάκτορα Σπηλαιολογίας και Παλαιοντολογίας κ Λαζαρίδη, μέλους του «Μαύρου Βράχου» και των συναδέλφων του γεωλόγων από το ΑΠΘ που παρουσίασαν το γεωθερμικό πεδίο της περιοχής για να γίνει η Σιντική, όπως προαναφέραμε, κέντρο έρευνας και γεωλογικής εκπαίδευσης. Οι υπόλοιπες εισηγήσεις που παρουσιάστηκαν είχαν το δικό τους ξεχωριστό επιστημονικό – ακαδημαϊκό ενδιαφέρον, αλλά δε στάθηκε δυνατό να συνδεθούν χειροπιαστά με κάποιο αυτοδιοικητικό αναπτυξιακό σχέδιο.
Τι συνέβη μετά την παρουσίαση αυτής της πρότασης που, όπως φάνηκε, ήταν και το κομβικό σημείο της εσπερίδας; Από την πλευρά του Δήμου δεν φάνηκε να υπάρχει μια έτοιμη απάντηση στην πρόταση που κατέθεσαν οι γεωλόγοι σπηλαιολόγοι. Κανένας δεν σχολίασε αυτή την πρόταση περαιτέρω και η εσπερίδα έκλεισε εκεί, με τελευταίο ομιλητή τον κ. Λαζαρίδη και την παρουσίαση της πρότασης, χωρίς κάποια αποφώνηση από τη δημοτική αρχή, κάτι που δείχνει ότι, προφανώς, η εισηγούμενη πρόταση δεν έχει ακόμη μελετηθεί σε βάθος από τον Δήμο και δεν έχει ενταχθεί σε ένα καταρτισμένο αυτοδιοικητικό αναπτυξιακό σχέδιο. Για να γίνει το Σιδηρόκαστρο Κέντρο Γεωλογικής Εκπαίδευσης και για να προσελκύει το γεωθερμικό πεδίο νέους ερευνητές θα πρέπει να δημιουργηθούν συγκεκριμένες υποδομές υποδοχής, φιλοξενίας, συνεδριακών χώρων και εκπόνησης εκπαιδευτικών προγραμμάτων, λεπτομέρειες για τις οποίες προς το παρόν δε φαίνεται ότι υπάρχει μελέτη και εμπεριστατωμένος σχεδιασμός. Πρέπει λοιπόν ο Δήμος, από πλευράς του, αν δεν επιθυμεί η εσπερίδα αυτή να παραμείνει στο επικοινωνιακό επίπεδο των εντυπώσεων ή των εγκυκλοπαιδικού ενδιαφέροντος ακαδημαϊκών παρουσιάσεων να προχωρήσει άμεσα στην κατάρτιση ενός ρεαλιστικού σχεδίου αξιοποίησης των παραπάνω προτάσεων.
Αντίθετα, ο Δήμος Σιντικής φάνηκε να έχει ικανοποιητικά δομημένη άποψη για το Μουσείο Παλαιοντολογίας Θερμοπηγής, η οποία διατυπώθηκε από την υπεύθυνη του Μουσείου κ. Κωνσταντινίδου με μια συνοπτική παρουσίαση της ιστορίας του Μουσείου αλλά και της μελλοντικής του πορείας, όπως έχει σχεδιαστεί. Εδώ διαφαίνεται μια προεργασία, μια σύγχρονη αντίληψη και μια θετική προοπτική για την πλήρη αξιοποίηση του Μουσείου, φτάνει οι αναγγελλόμενες ενέργειες για τον εκσυγχρονισμό του κτιρίου, τη δημιουργία εργαστηριακών χώρων και την ανέγερση αποχωρητηρίων να γίνουν σε ένα εύλογο χρονικό διάστημα.
Επιπλέον, μόνο στο παρασκήνιο της εσπερίδας θίχτηκε, χωρίς να συζητηθεί εκτενώς: η συνέχεια της έρευνας σε όλους τους γεωλογικούς – αρχαιολογικούς χώρους θα πρέπει να προκληθεί και από ενέργειες – πιέσεις του Δήμου για περαιτέρω ανασκαφές. Το έχουμε επισημάνει και στο παρελθόν: ούτε στη Θερμοπηγή ούτε στο Σπήλαιο Ζεστών Νερών ούτε στους αρχαιολογικούς χώρους της περιοχής μπορούμε να πούμε ότι οι ανασκαφές έχουν ολοκληρωθεί και, όποια κυβέρνηση ή περιφερειακή διοίκηση θέλει να αποδείξει ότι προτίθεται να βοηθήσει αναπτυξιακά τη Σιντική, θα πρέπει να τείνει ευήκοα ώτα σε τέτοια δημοτικά αιτήματα. Οι ανασκαφές σε μια υποβαθμισμένη περιοχή είναι ένας από τα ελάχιστα διαθέσιμα μέσα για την υποβοήθηση της πολιτιστικής – τουριστικής της ανάπτυξής. Και στην περίπτωση της Σιντικής δεν πρόκειται να γίνουν στα τυφλά, αλλά σε αρχαιολογικούς χώρους που ήδη έχουν αποδώσει σπάνια ευρήματα.
Τέλος, απογοητευτική ήταν για άλλη μια φορά η απουσία οποιασδήποτε επιστημονικής αναφοράς στο Βυζαντινό Κάστρο Σιδηροκάστρου, το μνημείο που ονοματοδοτεί την έδρα του Δήμου. Η αυτονόητη παραδοχή του Δημάρχου ότι πολλά κάστρα σε όλη την Ελλάδα έχουν χρηματοδοτηθεί από προγράμματα και ότι θα γίνει παρόμοια προσπάθεια και για το Κάστρο Σιδηροκάστρου δεν αρκεί. Η παρέμβαση που θα γίνει στο Κάστρο, αν δεν παραμείνει στο επίπεδο της υπόσχεσης, θα πρέπει να συζητηθεί και να λεπτολογηθεί, γιατί είναι γνωστό σε όλους ότι υπάρχουν παρεμβάσεις και «παρεμβάσεις». Στο σημείο αυτό θα πρέπει να γίνει ένας εκτεταμένος διάλογος, όχι μόνο από ειδικούς (ενδεχομένως βιαστικούς και περαστικούς) αλλά και με τη συμμετοχή των ενεργών πολιτών του Δήμου, ανθρώπων που έχουν άποψη γιατί έχουν πονέσει και ασχοληθεί σοβαρά, για χρόνια, με το ζήτημα του Κάστρου.
Θερμότατες ευχαριστίες οφείλουμε να απευθύνουμε σε όλους τους εισηγητές όχι μόνο για τη συμμετοχή τους στην εσπερίδα αλλά συνολικά για την ενασχόληση και την προσφορά τους στον ακριτικό μας τόπο. Και, σίγουρα, ήταν ιδιαίτερα εύστοχη και συγκινητική η πρόταση του διδάκτορα Γιώργου Λαζαρίδη, για την ονομασία του υπογενούς σπηλαίου του Μάυρου Βράχου σε «σπήλαιο Ελευθέριου Ελευθεριάδη», ένας ελάχιστος φόρος τιμής στον ευγενικό, ταπεινό αλλά άοκνο εκείνο άνθρωπο που με την αγάπη του για τον τόπο και την πλούσια δράση του έχει καταφέρει να μετατρέψει την ακριτική Σιντική σε πεδίο μακροχρόνιου επιστημονικού και ερευνητικού ενδιαφέροντος.
Κλείνοντας, ωστόσο, αυτή τη σύντομη αποτίμηση, αισθάνομαι την ανάγκη να υπογραμμίσω ότι η προσέλευση μόνο 70 ατόμων σε μια εκδήλωση επιστημόνων που ασχολούνται με τη Σιντική (με την οποία κανείς άλλος δεν ασχολείται σοβαρά σε πολιτικό επίπεδο) μας βεβαιώνει ότι δεν υπάρχει μια κουλτούρα και μια κρίσιμη μάζα ενεργών δημοτών που να παρακολουθεί κριτικά και με ζωηρό ενδιαφέρον τα αυτοδιοικητικά τεκταινόμενα. Δυστυχώς, δεν φαίνεται να έχει γίνει αντιληπτό ότι η κότα δε γεννά τα χρυσά αυγά με προσευχές ή αναθέσεις.
Τέλος θα πρέπει ιδιαίτερα να συγχαρούμε τα μέλη του Συλλόγου «Μαύρος Βράχος» για τη σπουδαία προσπάθειά τους, όπως και τον Διευθυντή του ΕΠΑΛ που, χωρίς να έχει τυπική υποχρέωση και ανεξάρτητα με την καταλληλότητα ή όχι του χώρου για τη διεξαγωγή του σεμιναρίου αυτό το ζεστό απόγευμα του Αυγούστου, ανταποκρίθηκε πρόθυμα για μια ακόμη φορά στο αίτημα του Δήμου να καλύψει τη σοβαρότατη, πολυετή έλλειψη ενός σύγχρονου δημοτικού Συνεδριακού χώρου, την ίδια στιγμή που πληροφορηθήκαμε ότι το ευρύχωρο κτίριο της Λέσχης Αξιωματικών Σιδηροκάστρου θα γίνει βυζαντινό μουσείο με εκθέματα που έχει στην κατοχή της η Ιερά Μητρόπολη Σιδηροκάστρου.