✒️ΨτΣ/Έντυπη Έκδοση – Γράφει ο Παναγιώτης Σαββίδης
➡️Πρόσφατα, ο Περιφερειάρχης Σερρών Παναγιώτης Σπυρόπουλος, ο Δήμαρχος Σιντικής Γιώργος Τάτσιος και ο Δήμαρχος Κάτω Νευροκοπίου Ελευθέριος Ταμπουρίδης, συνοδευόμενοι από στελέχη των Αναπτυξιακών Εταιρειών Σερρών και Δράμας, πραγματοποίησαν επίσκεψη στη Γαλλία και το Βέλγιο. Στόχος ήταν η απόκτηση τεχνογνωσίας σε θέματα ιστορικού και μνημειακού τουρισμού.
Η αποστολή εστιάστηκε σε δύο χώρες-πρότυπα στη διαχείριση της στρατιωτικής τους κληρονομιάς, με έμφαση στην περιοχή του Βερντέν – ένα από τα πλέον οργανωμένα δίκτυα μνήμης στην Ευρώπη. Έναν τόπο που, σε πολλά σημεία, θυμίζει τις παραμεθόριες περιοχές των Σερρών και της Δράμας: έντονο ιστορικό αποτύπωμα, οχυρωματικά έργα, φυσική ομορφιά, γεωστρατηγική θέση.
Η επίσκεψη πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του διατοπικού σχεδίου συνεργασίας «Ανάπτυξη του Ιστορικού Τουρισμού – Η Μάχη των Οχυρών», ενταγμένου στο Τοπικό Πρόγραμμα CLLD/LEADER. Ως μέλος της Κοιν.Σ.Επ. Άγκιστρο Δράση, είχα την ευκαιρία να συμβάλω στον αρχικό σχεδιασμό του προγράμματος, προσφέροντας προτάσεις που αντλούν έμπνευση από το παράδειγμα του Βερντέν. Στην πορεία, ορισμένες επιλογές υλοποίησης διαμορφώθηκαν διαφορετικά από τον αρχικό σχεδιασμό, γεγονός που δεν αναιρεί τη σημασία και τη δυναμική του εγχειρήματος. Το πρόγραμμα παραμένει μια σημαντική αφετηρία για την ανάπτυξη ενός πιο συνεκτικού και ολοκληρωμένου πλαισίου ανάδειξης της στρατιωτικής ιστορικής κληρονομιάς στις Π.Ε. Σερρών και Δράμας.
Το Βερντέν είναι μια μικρή πόλη 18.000 κατοίκων στη βορειοανατολική Γαλλία, στην ιστορική Λωρραίνη, κοντά στα γερμανικά σύνορα. Η στρατηγική της θέση στις διαβάσεις προς το Παρίσι την καθιστούσε πάντα κρίσιμο σημείο άμυνας. Κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, εδώ διεξήχθη μία από τις πλέον αιματηρές μάχες της ιστορίας, με εκατοντάδες χιλιάδες νεκρούς και από τις δύο πλευρές.
Η αντίσταση του Βερντέν αποτέλεσε σύμβολο της γαλλικής αντοχής, επηρεάζοντας και τη μεταγενέστερη κατασκευή της Γραμμής Μαζινό. Σήμερα, η πόλη φέρει τον τιμητικό τίτλο «Πόλη – Μνημείο» και αποτελεί διεθνές υπόδειγμα ιστορικού τουρισμού. Τα οχυρά, τα πεδία μαχών, τα κοιμητήρια και τα μουσεία της συνθέτουν ένα ενιαίο δίκτυο, προσελκύοντας περισσότερους από 300.000 επισκέπτες ετησίως.
Η επισκεψιμότητα αυτή στηρίζει καθοριστικά την τοπική οικονομία, προσφέροντας θέσεις εργασίας και ανάπτυξη σε υπηρεσίες φιλοξενίας, ξενάγησης και εστίασης. Το Βερντέν ζει με τη μνήμη και μέσω αυτής ευημερεί. Είναι ένα παράδειγμα για το πώς η ιστορία, όταν αναδεικνύεται με σεβασμό και όραμα, μπορεί να γίνει μοχλός βιώσιμης ανάπτυξης για ολόκληρη την κοινωνία.
Επιστροφή στα δικά μας. Η «Γραμμή Μεταξά» δεν ανήκει σε κανέναν και ταυτόχρονα ανήκει σε όλους. Είναι ένα ενιαίο ιστορικό αφήγημα, βαθιά ριζωμένο στη συλλογική μνήμη των Ελλήνων. Γι’ αυτό και η προβολή της πρέπει να γίνεται με ενότητα, υπευθυνότητα και σεβασμό στην ιστορική αλήθεια. Στην περίπτωσή μας, αυτό σημαίνει συνεννόηση και ουσιαστική συνεργασία ανάμεσα στους Δήμους Σιντικής και Κάτω Νευροκοπίου, αλλά και στις Περιφέρειες Κεντρικής και Ανατολικής Μακεδονίας – Θράκης.
Οι τοπικές κοινωνίες δεν έχουν τίποτα να κερδίσουν από λογικές τοπικισμού ή μονοπώλησης της ιστορικής κληρονομιάς. Αντιθέτως, έχουν πολλά να προσφέρουν μέσα από μια κοινή στρατηγική ανάδειξης των οχυρών στις Σέρρες και στη Δράμα, που αντιστάθηκαν σθεναρά τον Απρίλιο του 1941.
Στο πλαίσιο αυτό, το διατοπικό πρόγραμμα των δύο Αναπτυξιακών Εταιρειών δρομολογεί μια οργανωμένη διαδρομή, που θα ενώνει το Ρούπελ και το Λίσσε, με κοινή σήμανση και προβολή, έντυπους και ψηφιακούς οδηγούς, καθώς και καμπάνια στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Η ιστορία ενώνει. Το στοίχημα είναι να την αναδείξουμε συλλογικά – και όχι να τη διεκδικούμε αποσπασματικά, Σέρρες και Δράμα.
Στα της Σιντικής τώρα. Δυστυχώς, εδώ συμβαίνει το ακριβώς αντίθετο απ’ ό,τι βλέπουμε σε διεθνή παραδείγματα. Η πολύτιμη ιστορική κληρονομιά των οχυρών, μια τεράστια αλλά ανεκμετάλλευτη ευκαιρία για την ανάπτυξη ολόκληρης της περιοχής, αντιμετωπίζεται με στενή, μονομερή λογική.
Ο Δήμαρχος Σιντικής, Γιώργος Τάτσιος, έχει επιλέξει να προωθεί αποκλειστικά την ατζέντα ενός και μόνο σωματείου, του οποίου υπήρξε ιδρυτής και έχει εργαλειοποιήσει. Αγνοεί ή περιθωριοποιεί συστηματικά άλλες συλλογικότητες, φορείς και πρόσωπα με αποδεδειγμένη και διαχρονική προσφορά στην ανάδειξη της Γραμμής Μεταξά: από τον «Στενωπό», τη «Γοργύρα» και την «Άγκιστρο Δράση», μέχρι ανεξάρτητους ερευνητές.
Δεν υπάρχει συνεργασία. Δεν υπάρχει διαβούλευση. Δεν υπάρχει σχέδιο με συνέχεια. Υλοποιείται μια προσωπική ατζέντα, χωρίς συμμετοχικές διαδικασίες και χωρίς θεσμική συναίνεση. Η λογική είναι απλή: «Όποιος δεν είναι δικός μας, δεν έχει θέση». Όμως αυτή η αντίληψη δεν παράγει πρόοδο. Παράγει καχυποψία, διάσπαση και τελικά ακύρωση της ιστορίας ως συλλογικής παρακαταθήκης.
Κι όμως, η απόδειξη του τι μπορεί να επιτευχθεί μέσα από συνεργασία και ανοιχτούς ορίζοντες τη ζήσαμε πρόσφατα με την επιτυχία της ετήσιας αναβίωσης της Μάχης του Ρούπελ.
Ένα γεγονός που ξεκίνησε το 2016 από μια ιδέα που αγκαλιάστηκε από τον Δήμο Σιντικής και την Π.Ε. Σερρών, και υλοποιείται πλέον με συνέπεια από το σωματείο «Στενωπός». Μια συλλογική προσπάθεια που εξελίχθηκε σε κορυφαία πανελλαδική εκδήλωση ιστορικής μνήμης, με συμμετοχή φορέων, εθελοντών και χιλιάδων επισκεπτών από όλη την Ελλάδα.
Γιατί όταν ενώνεις δυνάμεις, το αποτέλεσμα είναι ανθεκτικό, αξιόπιστο και –το σημαντικότερο– συλλογικά αποδεκτό.
Ωστόσο, το «όλα δικά μας» του κ. Τάτσιου δεν φτιάχνει Βερντέν. Φτιάχνει αδιέξοδα, εσωστρέφεια και, τελικά, απώλεια πολύτιμων ευκαιριών για τη Σιντική.
Αν θέλουμε να δημιουργήσουμε έναν πραγματικό πυλώνα ιστορικού τουρισμού, όπως συμβαίνει στο Βερντέν, χρειαζόμαστε:
• Συλλογικότητα και συμπερίληψη
• Αξιοκρατία και διαφάνεια
• Σεβασμό στη διαδρομή όλων
• Όραμα με συνέχεια – όχι πρόσκαιρες εντυπώσεις και προσωπικά project
Η ιστορία δεν ανήκει σε πρόσωπα. Ανήκει στην κοινωνία. Και αυτό, δυστυχώς, σήμερα δεν τηρείται. Όσο δεν τηρείται, θα χάνεται και η ευκαιρία να χτίσουμε κάτι πραγματικά μεγάλο.