Πριν από τις γιορτές των Χριστουγέννων του 2008 στο γεωλογικό τμήμα του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, συνάντησα τον κ. Γεώργιο Λαζαρίδη Γεωλόγο Σπηλαιοεξερευνητή. Αντικείμενο της συνομιλίας μας ήταν να συγκεντρώσουμε επιστημονικό υλικό με το οποίο συνδέεται το σπήλαιο Ζεστών Νερών Σιδηροκάστρου, για να το γνωστοποιήσουμε στο Δήμο Σιδηροκάστρου και στη Νομαρχία Σερρών, με απώτερο σκοπό, τη μεγάλη αξία του να τη γνωρίσει και το Υπουργείο Πολιτισμού.
Έπειτα από τις έρευνες που ακολούθησαν, μετά χαράς διαπιστώσαμε ότι τα στοιχεία που συγκεντρώσαμε, δικαιώνουν επάξια το σπήλαιό μας ώστε να προταθεί για διατηρητέο μνημείο της φύσης.
Οι εξερευνητικές και ερευνητικές δραστηριότητες στο σπήλαιο Ζεστών Νερών άρχισαν το έτος 2001 από την 18μελή επιστημονική ομάδα του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και τις συνέχισε ο κ. Γεώργιος Λαζαρίδης που ήταν το αντικείμενο της διπλωματικής του που του ανέθεσε ο αείμνηστος καθηγητής του Α.Π.Θ. , Ελευθέριος Βαβλιάκης.
Όπως αναφέρει ο κ. Λαζαρίδης Γεώργιος στην τελευταία επιστημονική του έκθεση, τα σπήλαια ανάλογα με τον τρόπο γένεσής τους και κατ’ επέκταση του πετρώματος στο οποίο βρίσκονται, ομαδοποιούνται σε δύο κατηγορίες τα πρωτογενή και τα δευτερογενή.
Ο όρος «πρωτογενές σπήλαιο» αναφέρεται στα σπήλαια με ηλικία όμοια με αυτήν των πετρωμάτων που τα φιλοξενεί. Σχηματίζονται σε τραβερτινικές αποθέσεις κυρίως σε θέσεις καταρρακτών
Ο όρος «δευτερογενές σπήλαιο» αφορά τα σπήλαια που δημιουργούνται ως αποτέλεσμα διαβρωτικών διαδικασιών σε μάρμαρα, ασβεστόλιθους, δολομίτες, γρανίτες κ.λ.π.
Γενικά η ποικιλομορφία των πρωτογενών σπηλαίων είναι υποδεέστερη των δευτερογενών. Το γεγονός ότι έχουν διακριθεί οι τραβερτινικές γέφυρες σαν μία ιδιαίτερη κατηγορία πρωτογενών τραβερτινικών σπηλαίων, ενισχύει τη σημαντικότητά τους.
Σύμφωνα με τα αρχεία της Ελληνικής Σπηλαιολογικής Εταιρείας που λειτουργεί από το 1950 και των υπόλοιπων νεώτερων σπηλαιολογικών συλλόγων, στην Ελλάδα έχουν καταγραφεί περίπου δέκα χιλιάδες σπήλαια. Η πλειονότητα των σπηλαίων αυτών ανήκουν στα δευτερογενή σπήλαια.
Στη βιβλιογραφία για τα ελληνικά σπήλια, οι αναφορές για τραβερτινικά πρωτογενή σπήλαια είναι πολύ λίγες που υπολογίζονται μόνο στο 1-2% των σπηλαίων στην Ελλάδα και μεταξύ αυτών εντοπίστηκε μία μόνο τραβερτινική γέφυρα που την αντιπροσωπεύει το δικό μας σπήλαιο. Δηλαδή, η κατηγορία αυτή των τραβερτινικών γεφυρών ανήκει μόλις στο 0,01% των ελληνικών σπηλαίων. Θα μπορούσε να υποθέσει κανείς ότι έπρεπε να βρεθούν άλλα δέκα χιλιάδες σπήλαια στην Ελλάδα ώστε να καταγραφεί ακόμη μία δεύτερη τραβερτινική γέφυρα, εκτός από το σπήλαιο των Ζεστών Νερών.
Η τραβερτινική γέφυρα Yerkopru –Hadim στον ποταμό Zamanti της Τουρκίας είναι η μεγαλύτερη στον κόσμο με διαστάσεις: 250 μέτρα μήκος, 50 μέτρα πλάτος και 50 μέτρα ύψος. Μια άλλη επίσης μεγάλη είναι η γέφυρα Tonto στην Αριζόνα των ΗΠΑ με διαστάσεις : 122 μέτρα μήκος, 30 μέτρα πλάτος και 55 μέτρα ύψος
Η γέφυρα των Ζεστών Νερών του Σιδηροκάστρου έχει μήκος 135 μέτρα, πλάτος έως περίπου 10 μέτρα και ύψος μεγαλύτερο από 10 μέτρα. Οι ιδιαίτερα σημαντικές διαστάσεις του σπηλαίου αυτού το καθιστούν και ως προς αυτόν τον παράγοντα σημαντική περίπτωση και μεταξύ των μεγαλύτερων σπηλαίων της κατηγορίας του.
Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι οι τραβερτινικές γέφυρες στην Ευρώπη είναι πολύ σπάνιες και περιορίζονται στην Auvergne και Provence στη Γαλλία πλην του Σιδηροκάστρου
Ο πανεπιστημιακός Bayari αναφέρει ότι οι τραβερτινικές γέφυρες όπως και το σπήλαιο των Ζεστών Νερών Σιδηροκάστρου, είναι σπάνιες γεωμορφές και πρέπει να θεωρηθούν φυσική κληρονομιά
Συμπερασματικά αναφέρω για τη μεγάλη τύχη της περιοχής του Σιδηροκάστρου, εξαιτίας της σημαντικότητας του 1ου σπηλαίου Ζεστών Νερών. Σήμερα μπορούμε να το βραβεύσουμε στην κατηγορία των πρωτογενών σπηλαίων με δύο χρυσά μετάλλια ως πρώτο στην Ελλάδα και πρώτο στην Ευρώπη και με αργυρό ως δεύτερο παγκόσμια. μετά από το σπήλαιο της Τουρκίας.
Ελευθεριάδης Ελευθέριος
Διασχίζοντας το εσωτερικό του 1ου σπηλαίου «Ζεστών Νερών» με υπόγειο ποτάμι μήκους 135 μ.
Ιούλιος 2008
Έπειτα από στενώματα, το σπήλαιο διευρύνεται και η κοίτη του ποταμού πλαταίνει. (ΔΕΙΚΤΑΚΗ & ΑΒΑΓΙΑΝΟΣ 2002