Τον ύμνο του Παλλατίδη σύμφωνα με τις πληροφορίες που περιέχει το βιβλίο των Γεωργίου και Ευδοκίας Φουρτούνα “Οι Μελενικιώτες στο Σιδηρόκαστρο 1913-2011”, συνέθεσε ο Μελενικιώτης εκπαιδευτικός Γάιος Λαζάρου, άγνωστο ποια χρονιά, με τίτλο “Εις την Ιεράν Σκιάν του Παλλατίδη”. Για πρώτη φορά απαγγέλθηκε τον Νοέμβριο του 1908. Η πατρότητα της Μελοποίησής του Ύμνου έχει αμφισβητηθεί εδώ και αρκετά χρόνια και έγινε τελευταία, αφορμή σχολίων και θεωρώ πως ευτυχώς, που έγινε έτσι. Θέλω να ευχαριστήσω τον φίλο κ Φίλιππο Καρατζήκο, εγγονό του Γεροβασιλείου, που επέμενε πως την μελοποίηση, έκανε ο προπάππος του, Γεροβασιλείου Αντώνιος Διδάσκαλος Σχολάρχης και μουσικός. Τα ερωτήματα που προέκυπταν στην τοποθέτησηση του κ Καρατζίκου ήταν: α) Δεν είχε ο ίδιος, αλλά και ούτε υπάρχει αλλού, κάποιο στοιχείο που να συνηγορεί σ’ αυτό που έλεγε. β) Αν ήταν μελοποιημένος ο ύμνος πριν το 1959, γιατί δεν τον εκτελούσε, αφού είχε την δυνατότητα σαν καλός μουσικός ο Μπασλής? γ) Γιατί χρειάστηκε ο Μπασλής να πάει στον Θ. Θεοφάνους και να ζητήσει την μελοποίηση του ύμνου και μάλιστα σε συγκεκριμένη μορφή αν αυτή υπήρχε νωρίτερα? Ερευνώντας το θέμα εξ αιτίας της επιμονής αυτής του κ Καρατζήκου , αποκαλύφθηκε άρθρο των Μακεδονικών Νέων της 6ης Φεβρουαρίου 1931 (σελ 5) του Μελενίκιου Ανταποκριτή της εφημερίδος Μακεδονίας Νικολάου Συνοδινού που ευτυχώς βρέθηκε στις ανατυπώσεις των “ΨΙΘΥΡΩΝ ΣΙΝΤΙΚΗΣ” (φωτο 3) και περιέχεται στο βιβλίο των Φουρτουναίων σελ 251) πως το 1931 στην μεγαλοπρεπή τελετή εις μνήμην Παλλατίδη “απαγγέλλεται υπό της δ/νίδος Λαζάρου, ποίημα συναφές με την ιστορίαν του Ανασ. Παλλατίδου και ακολουθεί “ΥΠΟ ΤΗΣ ΧΟΡΩΔΙΑΣ, ΕΝ ΤΕΤΡΑΦΩΝΙΑ, ΥΜΝΟΣ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΠΑΛΛΑΤΊΔΗΝ”. Αυτό σημαίνει πως υπήρχε μελοποιημένος ο Ύμνος πριν το 1959 (που για πρώτη φορά ακούστηκε με μουσική NABUCCO) και ήταν επίσης διαμορφωμένος για τετράφωνη χορωδία. Ο κ Καρατζίκος Φίλιππος (εγγονός Γεροβασιλείου και γιος της γνωστής στο Σιδηρόκαστρο καθηγήτριας κ Γεροβασιλείου) επέμενε ότι ο προπάππος του Γεροβασιλείου Ευάγγελος είχε μελοποιήσει τον ύμνο. Ασφαλώς το άκουσε από τους γονείς ή τους παππούδες του. Μέχρι σήμερα κανείς άλλος δεν έχει ακούσει για κάποιον άλλον μελοποιητή. Αυτό σημαίνει επίσης πως το πιο πιθανό είναι ότι ο Γεροβασιλείου Ευάγγελος μελοποίησε σε κάποια μορφή τον ύμνο. Στην παρτιτούρα που τελικά βρέθηκε στο αρχείο του κ Καλαιτζή Νικόλαου, μαέστρου χορωδιών και αγαπημένου μαθητή του αείμνηστου Μπασλή Κωνσταντίνου, (που άφησε το αρχείο του στον κ Καλαιτζή), που έχω στα χέρια μου και επισυνάπτω, αναφέρεται αυτή ως “ΕΙΔΙΚΗ ΔΙΑΣΚΕΥΗ”¨Θ. Θεοφάνους, Μουσική από του NABUCCO G. VERDI.
Ο Θ. Θεοφάνους ήταν καθηγητής μουσικής στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Αυτό που μπορώ να υποθέσω είναι πως ο ύμνος είχε μελοποιηθεί παλαιότερα, αλλά σε άλλη μορφή από τον Γεροβασιλείου Αντώνιο γι αυτό και ακούστηκε το 1931. Την σημερινή τελική μορφή του, πραγματοποίησε ο Θ. Θεοφάνους, όταν του το ζήτησε ο αείμνηστος Μπασλής Κωνσταντίνος, μετά από πίεση των διοργανωτών της γιορτής Παλλατίδη, να μελοποιηθεί δηλαδή προσαρμοσμένο στο «NABBUCO» (Βιβλίο Φουρτουναίων σελ 255). Ο Μπασλής Κωνσταντίνος προκειμένου να έχει μια πιστοποιημένη από επιστήμονα παρτιτούρα και σωστό αποτέλεσμα προσαρμογής στο NABUCCO , κατέφυγε στον καθηγητή μουσικής κ Θ. Θεοφάνους. Δύο διαφορετικές λοιπόν μελοποιήσεις. Η πρώτη του Γεροβασιλείου Ευάγγελου Η δεύτερη και σημερινή της μορφή, φέρει την υπογραφή Θ. Θεοφάνους. Να συγχαρώ τους “ΨΙΘΥΡΟΥΣ ΣΙΝΤΙΚΉΣ” για τις χρησιμότατες πληροφορίες που παρείχε μέσα από τις “αναΤΥΠΩΣΕΙΣ “και να παρακαλέσω να τις επαναφέρουν και πάλι στην σελ. 10, καθώς επίσης να συγχαρώ και το ζεύγος Φουρτούνα για το περιεκτικότατο σε λεπτομέρειες συμβάντων του παρελθόντος βιβλίο τους «Οι Μελενικιώτες στοι Σιδηρόκαστρο 1913-2011».
Τσαταλτζινός Γεώργιος 12-02 -2021
“ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ Θ.ΘΕΟΦΑΝΟΥΣ (Μελένικο 1895 – Θεσ/νίκη 1984)
“Φημισμένος βιολιστής, συνθέτης και μαέστρος. Γεννήθηκε στο Μελένικο το 1895.Αρχικά (1907) σπούδασε στο Ωδείο Αθηνών (βιολί με τον Γ. Χωραφά και τον I. Μπουστίντουι και θεωρητικά με τον M. Καλομοίρη). Υπήρξε ο πρώτος συνεργάτης του ιδρυτή του ΚΩΘ, Α. Καζαντζή. Καθηγητής του Ωδείου Θεσ/νίκης από τα πρώτα χρόνια της ίδρυσής του (προσλήφθηκε ενώ υπηρετούσε τη θητεία του στη Θεσ/νίκη), δίδαξε βιολί και θεωρητικά (από το 1915 ώς το 1956). Στο διάστημα 1922-24 πήγε με άδεια του ΚΩΘ στο Παρίσι, όπου σπούδασε με τον P. Vidal φούγκα και ενορχήστρωση.
Από την τάξη του απεφοίτησαν αξιόλογοι καλλιτέχνες, που σταδιοδρόμησαν με επιτυχία ως εκτελεστές και παιδαγωγοί (ο Χρήστος Δέλλας, η Ίντα Μαργαρίτη, ο Χρ. Πολυζωίδης, ο Τάσος Παππάς, ο Κυριάκος Πάτρας, η Ντάνη Δοσίου, ο Aνδρέας Μακρής, η Καίτη Σασαρόλη, κ.ά.). Έδωσε περίπου 50 διπλώματα και πτυχία βιολιού και θεωρητικών.Υπήρξε επίσης ο πρώτος που πήρε μέρος ως σολίστ του βιολιού με την Ορχήστρα του ΚΩΘ στην «παρθενική» της συναυλία το 1923 (έπαιξε το κοντσέρτο του Βιετάν σε ρε ελάσσονα). Εδωσε και πολλά ατομικά ρεσιτάλ. Επίσης διηύθυνε επί 30 χρόνια συναυλίες της Συμφωνικής Ορχήστρας του Ωδείου και όταν ιδρύθηκε η ΚΟΒΕ, υπήρξε επί σειρά ετών μαέστρος της. Ακόμα, υπήρξε από τους δημιουργούς και για χρόνια δ/ντής (1935-50) της Χορωδίας των Σιδηροδρομικών «Θερμαϊκός» (έδωσε πάνω από 100 συναυλίες μαζί της σε όλη την Ελλάδα).Ήταν επίσης δ/ντής της Χορωδίας της ΕΟΝ του Παν/μίου (που ιδρύθηκε το 1938). Διηύθυνε επανειλημμένα τις Συμφωνικές του ΕΙΡ Αθηνών και Θεσ/νίκης καθώς και την ΚΟΘ.
Ως συνθέτης υπήρξε από τα πρώτα μέλη της ΕΕΜ και έχει γράψει τα συμφωνικά έργα: «Προμηθέας δεσμώτης» (για υψίφωνο, χορωδία και ορχ, 1916), «Ο Μικές με το τσουλούφι» («Riquet a la houppe», μουσική μπαλέτου για το ομώνυμο σκηνικό έργο του Αιμίλιου Ριάδη. 1929), το τρίπτυχο για ορχήστρα «Αττική» (1947, 1952), το συμφωνικό ποίημα «Αναστενάρια» (1950, για μεγάλη ορχ.), «Ιντερμέτζο» (άγνωστης χρονολογίας), κ.λπ.
Ορισμένα από τα έργα του έχουν εκτελεστεί σε συναυλίες, όπως: 2 «Μενουέτα για ορχ. εγχ.» (1ο: 1931, 2ο: 1934), o «Νεκρός Ακρίτης» (ελεγείο για ορχ., 1952), κ.λπ.Δημοσίευσε τεύχος 5 τραγουδιών για σοπράνο και βαρύτονο (1953, οι τίτλοι τους αναφέρονται κατωτέρω), «44 τραγούδια για παιδιά σχολικής ηλικίας» και «Ο μικρός βιολιστής» μέθοδο βιολιού για παιδιά.
Από τα σχολικά του τραγούδια ξεχωρίζουν τα: «Στο φεγγάρι» και «Το μικρό σχολειό μας» (σε στίχους Στ. Σπεράντζα), «Το ρολόι» και «Το τραγούδι του νερού» (σε στίχους Μιχ. Στασινόπουλου), «Πατρίδα» και «Γλυστράς καραβάκι» (στίχους Αλ. Κατακουζηνού).
Επίσης ασχολήθηκε με διασκευές δημοτικών τραγουδιών. Aπό τα τραγούδια του σημειώνουμε τα: «Χωρισμός» (στίχοι Ι. Γρυπάρη, 1917), «Η κόρη στ’ ακρογυάλι» (στίχοι Β. Αφεντάκη, 1929` πρωτοεμφανίστηκε το 1923 με τίτλο «Η κόρη που περίμενε»), «Εσπερινός» (στίχοι Γ. Δροσίνη), «Νοσταλγία» (στίχοι Νανάς Κοντού), «Σαν κοιμάται» (στίχοι Τ. Γκοσιόπουλου), «Η κορδέλα» (στίχοι Ιφιγένειας Διδασκάλου, για χορωδία κοριτσιών, 1962), «Η αγάπη της νεράιδας» (στίχοι Ν. Μαγιάκου, 1919), «Μακεδονικός χορός» (για ανδρική χορωδία, από το γνωστό δημοτικό «Κόκκινος πετεινός λαλεί»), «Ήλιος της Ελλάδας» (για ανδρική ή γυναικεία χορωδία a cappella, σε στίχους Λορέντζου Μαβίλη), «Θεριστάδες» (1938), κ.λπ.Τιμήθηκε το 1932 για το τραγούδι «Του Καρναβαλιού» και το 1938 σε Διαγωνισμό του Υπουργείου Εσωτερικών για τη σύνθεση Ύμνου («Η σημαία ψηλά κυματίζει», για ανδρική χορωδία). Επίσης για τον ενδιαφερόμενο αναγνώστη υπάρχει σχετικό εμπεριστατωμένο άρθρο του Θωμά Ταμβάκου στην Εφημερίδα «Νέοι Αγώνες Ηπείρου, 8.5.1996).Απεβίωσε στη Θεσσαλονίκη το 1984.”
Σας ευχαριστώ πολύ.
Με εκτίμηση
Κατερίνα Κουμλίδου